Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn

Trong những năm qua, ngành GD&ĐT luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và toàn thể xã hội. Ngành GD&ĐT đã có những chiến lược và các giải pháp để tăng cường hiệu quả công tác quản lý dạy - học; đội ngũ GV, cán bộ quản lý GD hoạt động có chất lượng và hiệu quả, đặc biệt quản lý hoạt động của TCM. Đối với nhà trường THPT thì TCM là đơn vị quản lý trực tiếp triển khai các hoạt động CM. Hoạt động TCM luôn có một vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đội ngũ, chất lượng DH trong nhà trường. Đối với GV, TCM là nơi mà họ có thể thực hiện học tập, trao đổi CM một cách gần gũi và thiết thực nhất. Hoạt động của tổ chuyên môn hiệu quả thì chất lượng dạy và học trong nhà trường được nâng cao. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý hoạt động TCM của trường THPT còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập. Nhiều nhà trường chưa nhận thức được hết vai trò, vị trí hoạt động của TCM trong hoạt động chung của nhà trường. Các TCM chưa phát huy được hiệu quả hoạt động để có thể đáp ứng xu thế phát triển GD hiện nay. Vấn đề quản lý hoạt động của TCM như thế nào vừa đảm bảo hoạt động quản lý của hiệu trưởng vừa không làm rào cản hoạt động TCM, vừa phát huy được vai trò, khả năng hoạt động sáng tạo, hiệu quả của TCM trong hoạt động giảng dạy và thực hiện mục tiêu GD. Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên đây, tôi chọn đề tài: “Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn” 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn hoạt động của tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn từ đó đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu - Khách thể nghiên cứu: Hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn. 2 - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn. 4. Giả thuyết khoa học Nếu như nghiên cứu và thực hiện các biện pháp quản lý hoạt động TCM một cách đồng bộ, có hệ thống và áp dụng phương pháp quản lý khoa học thì có thể nâng cao chất lượng hoạt động tổ chuyên môn, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn. 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay. 6. Phạm vi nghiên cứu Điều tra, khảo sát hoạt động của các tổ chuyên môn và quản lý hoạt động tổ chuyên môn từ năm học 2010 - 2011 đến năm học 2012 - 2013 của trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Nghiên cứu các quan điểm, đường lối, chính sách, chiến lược phát giáo dục của Đảng và Nhà nước về phát triển giáo dục. - Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá các quan điểm, đường lối giáo dục của Đảng và Nhà nước; các phạm trù; khái niệm. - Nghiên cứu một số các luận văn về khoa học quản lý giáo dục liên quan. 7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn: Kế hoạch thực hiện nhiệm vụ năm học, các báo cáo tổng kết năm học. 3 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm quản lý giáo dục trong các năm học. - Phương pháp quan sát, phỏng vấn, làm phiếu điều tra, trưng cầu ý kiến của hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, giáo viên về thực trạng hoạt động TCM. 7.3. Phương pháp nghiên cứu bổ trợ Phương pháp thống kê toán học. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được cấu trúc gồm 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường trung học phổ thông Chương 2. Thực trạng quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn. Chương 3. Biện pháp quản lý hoạt động tổ chuyên môn ở trường Trung học phổ thông Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn hiện nay. 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỔ CHUYÊN MÔN Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Sơ lƣợc tổng quan vấn đề nghiên cứu Hoạt động TCM là hoạt động quan trọng trong các hoạt động của nhà trường. Nâng cao chất lượng hoạt động TCM góp phần nâng cao chất lượng GD của các nhà trường. Trong các công trình nghiên cứu về quản lý GD đã có một số công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động của các TCM trong nhà trường trong có thể kể đến là các công trình của các tác giả : Nguyễn Ngọc Quang, Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Hà Sỹ Hồ ... Các tác giả đề cập đến các vấn đề chung về quản lý GD, lý luận quản lý GD, các nội dung về quản lý TCM và các nội dung khác về quản lý GD. Các tác giả đã đề cập về vấn đề đội công tác trong một tổ chức. TCM là tổ chức nằm trong nhà trường vì vậy nghiên cứu về hoạt động TCM là nghiên cứu về vấn đề đội công tác trong tổ chức. Đây là nội dung liên quan đến vấn đề sát với hoạt động TCM trong nhà trường THPT. Trong những năm gần đây, đã có nhiều đề tài luận văn thạc sĩ, nhiều tác giả nghiên cứu về quản lý nâng cao chất lượng hoạt động TCM. - “Các biện pháp quản lý nhằm phát huy hiệu quả hoạt động của tổ chuyên môn tại Trường THPT chuyên Bắc Giang” của Ngô Văn Bình (2006). - “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học của hiệu trưởng các trường THPT huyện Yên Khánh - Ninh Bình trong bối cảnh hiện nay” của Đỗ Văn Thông (2008). - “Biện pháp quản lý hoạt động dạy học ở các trường Trung học cơ sơ trên địa bàn huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn hiện nay” của Đỗ Trọng Khanh (2010). Các nghiên cứu trên nhìn chung đã bàn một số các biện pháp quản lý trên cơ sở quản lý hoạt động DH, TCM trong nhà trường. Tuy nhiên, các tác giả chưa đề cập đến nhiều các các biện pháp để phát huy được vai trò, khả 5 năng, năng lực tự chủ của TCM, các giải pháp xây dựng TCM. Vấn đề quản lý hoạt động TCM là một vấn đề khó khăn, phức tạp nhưng có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao chất lượng DH và chất GD trong nhà trường. Tuy nhiên, việc nghiên cứu quản lý hoạt động TCM trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn chưa có tác giả hay đề tài nào nghiên cứu. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động TCM trên cơ sở nghiên cứu sơ lược cơ sở lý luận và thực trạng quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn, đề tài đề xuất những biện pháp quản lý hoạt động TCM ở trường THPT Đồng Bành, tỉnh Lạng Sơn góp phần nâng cao chất lượng GD của nhà trường và của tỉnh Lạng Sơn. 1.2. Các khái niệm công cụ 1.2.1. Quản lý và chức năng quản lý 1.2.1.1. Quản lý Hoạt động quản lý xuất hiện rất sớm từ khi con người biết hợp sức lại với nhau để thực hiện một mục đích nào đó. Từ thời thượng cổ, trung cổ đến thời hiện đại, trải qua hàng nghìn năm lịch sử phát triển hoạt động quản lý đã có những phát triển và trở thành bộ môn khoa học quản lý. Có nhiều khái niệm khác nhau về quản lý. Về khái niệm quản lý còn có rất nhiều định nghĩa khác nhau: C.Mac đã viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn, thì ít nhiều đều cần đến một sự chỉ đạo điều hành những hoạt động cá nhân và thực hiện những chức năng chung phát sinh từ sự vận động của toàn bộ cơ thể, khác với sự vận động của các khí quan độc lập với nó. Một người độc tấu vĩ cầm thì tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. [9, tr.180] Tác giả F. W. Taylor cho rằng quản lý là biết chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó thấy rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất. 6 Còn H. Koontz thì lại khẳng định: “Quản lý là một hoạt động thiết yếu, nó đảm bảo phối hợp những nỗ lực hoạt động cá nhân nhằm đạt được các mục đích của nhóm (tổ chức). Mục tiêu của quản lý là hình thành một môi trường mà trong đó con người có thể đạt được các mục đích của nhóm với thời gian, tiền bạc, vật chất và sự bất mãn cá nhân ít nhất”. [16. tr. 327] Theo các tác giả Nguyễn Quốc Chí và Nguyễn Thị Mỹ Lộc, khái niệm về quản lý được định nghĩa như sau: “Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra”. [10, tr. 9] Tác giả Nguyễn Ngọc Quang quan niệm: “Quản lý là hoạt động có mục đích, có kế hoạch của chủ thể quản lý đến tập thể những người lao động nói chung là khách thể quản lý nhằm thực hiện được những mục tiêu dự kiến”. [29, tr. 25] Từ những quan niệm của các học giả đã nêu, chúng ta có thể rút ra nhận xét sau: Tuy cách diễn đạt khác nhau nhưng những định nghĩa trên đều thể hiện được bản chất của hoạt động quản lý đó là hoạt động quản lý nhằm cho hệ thống vận động theo mục tiêu đã đặt ra, tiến đến trạng thái có chất lượng mới. Quản lý là hoạt động có chủ đích, được tiến hành bởi một chủ thể quản lý nhằm tác động lên khách thể quản lý để thực hiện các mục tiêu xác định của công tác quản lý. Chủ thể tiến hành những hoạt động theo các chức năng quản lý như xác định mục tiêu, các chủ trương, chính sách; hoạch định kế hoạch, tổ chức và chỉ đạo thực hiện, kiểm tra để thực hiện các mục tiêu quản lý. Trong quản lý có hai bộ phận khăng khít, đó là chủ thể quản lý và khách thể quản lý. Chủ thể quản lý có thể là cá nhân hay một nhóm người có chức năng quản lý hay điều khiển tổ chức, làm cho tổ chức vận hành và đạt tới mục tiêu. Khách thể quản lý bao gồm những người thừa hành nhiệm vụ trong tổ chức, chịu sự tác động, chỉ đạo của chủ thể quản lý nhằm đạt mục 7