Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo tiêu chuẩn nghề nghiệp ở trường trung học phổ thông Việt Bắc tỉnh Lạng Sơn

nhà Giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005 – 2010" đã đưa ra giải pháp: "Xây dựng chuẩn giáo viên các cấp, bậc học; xây dựng, hoàn thiện nội dung, quy trình, phương thức bồi dưỡng thường xuyên và bồi dưỡng nâng chuẩn cho các nhà giáo" . Thông tư 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên THCS, giáo viên THPT. Nhằm giúp giáo viên tự đánh giá năng lực nghề nghiệp (dạy học và giáo dục) và giúp các cấp quản lý có cơ sở để đánh giá, xếp loại giáo viên hàng năm, phục vụ công tác xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và sử dụng đội ngũ giáo viên trung học. Đồng thời, chuẩn nghề nghiệp là cơ sở để xây dựng, phát triển chương trình đào tạo, bồi dưỡng giáo viên trung học, nghiên cứu, đề xuất và thực hiện chế độ chính sách đối với giáo viên trung học. Thực tế, Trường trung học phổ thông Việt Bắc với 63 năm xây dựng và phát triển, đến nay đã có sự ổn định về cơ sở vật chất, đội ngũ, nền nếp dạy và học. Nhà trường được sự tín nhiệm của địa phương, của ngành, được đầu tư cả về cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng như con người. Đội ngũ lãnh đạo nhà trường luôn tận tuỵ, năng động và sáng tạo trong quản lý điều hành đơn vị đã đảm bảo cho nhà trường luôn phát triển đi lên đáp ứng được yêu cầu hiện tại. Tuy nhiên, hiện nay đội ngũ giáo viên của Trường THPT Việt Bắc chưa đồng bộ, còn một số giáo viên chưa đạt trình độ chuẩn đào tạo theo qui định, một số giáo viên còn chậm trong đổi mới phương pháp, chưa tích cực tiếp cận các công nghệ, quy trình dạy học hiện đại. Công tác đánh giá, phân loại đội ngũ chưa thực sự khoa học đôi lúc còn cả nể mang nặng cảm tính. Vì vậy vận dụng chuẩn nghề nghiệp trong việc xây dựng, quản lý đội ngũ giáo viên vừa là yêu cầu, vừa là biện pháp quan trọng trong việc chuẩn hoá, nâng cao năng lực đội ngũ giáo viên của nhà trường. 2 Với lý do đó, chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học "Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở Trường trung học phổ thông Việt Bắc, tỉnh Lạng Sơn" nhằm góp phần giúp cho Trường trung học phổ thông Việt Bắc nâng cao chất lượng đội ngũ, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dạy học và giáo dục của Nhà trường. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên tại Trường THPT Việt Bắc, từ đó đề xuất biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp tại Trường THPT Việt Bắc đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục trong giai đoạn hiện nay. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Công tác quản lý đội ngũ giáo viên ở Trường Trung học phổ thông Việt Bắc, tỉnh Lạng Sơn. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên trường THPT theo chuẩn nghề nghiệp. 4. Giả thuyết khoa học Việc quản lý đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên Trường THPT Việt Bắc đã được thực hiện bằng nhiều biện pháp khác nhau và đã mang lại những kết quả nâng cao chất lượng đội ngũ từ đó nâng cao chất lượng giáo dục. Song có những biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp thiết thực, khả thi thì sẽ góp phần quản lý và phát triển đội ngũ giáo viên đồng bộ, khoa học. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hoá một số vấn đề lý luận cơ bản về quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn ở các trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở Trường THPT Việt Bắc thành phố Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn 3 5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp và khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp phát triển đã đề ra. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Đề tài chỉ giới hạn nghiên cứu thực trạng các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở Trường Trung học phổ thông Việt Bắc thành phố Lạng Sơn hiện nay. 6.2. Giới hạn đối tượng khảo nghiệm : - Chuyên viên Sở Giáo dục và Đào tạo Lạng Sơn. - Lãnh đạo các trường THPT trên địa bàn TP Lạng Sơn. - Lãnh đạo và giáo viên Trường Trung học phổ thông Việt Bắc. 7. Phạm vi nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Nghiên cứu Luật Giáo dục, các văn kiện của Đảng, Nhà nước, văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành; nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến đề tài. Từ đó, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa các tài liệu để xây dựng khung lý thuyết làm luận cứ lý luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Phương pháp quan sát, lấy ý kiến chuyên gia, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp thống kê xử lý số liệu. 8. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung chính của luận văn được trình bày trong 3 chương Chƣơng 1: Cơ sở lý luận của các biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp Chƣơng 2 : Thực trạng công tác quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở Trường Trung học phổ thông Việt Bắc, Lạng Sơn. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp ở Trường Trung học phổ thông Việt Bắc, Lạng Sơn 4 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THEO CHUẨN NGHỀ NGHIỆP 1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu của đề tài Trong giáo dục, giáo viên luôn luôn đóng một vai trò chủ đạo, then chốt, là nhân tố quyết định đến chất lượng và hiệu quả của quá trình giáo dục. Để có đội ngũ giáo viên đủ mạnh, đáp ứng được nhu cầu đổi mới giáo dục hiện nay, vấn đề quản lý, sử dụng và bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên là hết sức quan trọng và cần thiết. Việc xây dựng và phát triển đội ngũ giáo viên, trong đó có đội ngũ giáo viên THPT đã có nhiều đề tài nghiên cứu, trong đó có các đề tài luận văn thạc sĩ khoa học tập trung nêu các các biện pháp quản lý nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên như: “Giải pháp bồi dưỡng chuẩn hóa giáo viên mẫu giáo các tỉnh Duyên Hải miền Trung” của Nguyễn Huy Thông - 1999; Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THPT Hàm Long, của Nguyễn Văn Phương, 2010; Biện pháp quản lý công tác đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên THPT tỉnh Lạng Sơn đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục, của Nguyễn Thị Lương Hằng, 2008; Một số giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên THPT Quận 9, TP Hồ Chí Minh, của Nguyễn Hồng Anh, 2010;... Các đề tài nêu trên đã tiếp cận nghiên cứu về vấn đề xây dựng, bồi dưỡng, quy hoạch và quản lý phát triển ĐNGV. Đã từng bước hoàn thiện cơ sở lý luận về xây dựng đồng thời đề xuất các biện pháp trong việc quản lý ĐNGV, phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của địa phương, điều kiện nhà trường để từng bước củng cố, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ này trở thành lực lượng chủ yếu, nhằm nâng cao hiệu lực trong giáo dục, quyết định sự phát triển giáo dục. Chuẩn nghề nghiệp giáo viên THPT vừa mới được ban hành từ tháng 10/2009 nên hầu như chưa có đề tài nghiên cứu vận dụng Chuẩn nghề nghiệp 5 vào quản lý đội ngũ giáo viên, đặc biệt là đội ngũ giáo viên THPT Trường THPT Việt Bắc, Lạng Sơn. Tiếp thu, kế thừa những thành tựu đã có, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp ở trường trung học phổ thông Việt Bắc, tỉnh Lạng Sơn”. Đề tài này tiếp tục nghiên cứu cơ sở lý luận, đánh giá được thực trạng đội ngũ giáo viên hiện nay của nhà trường mà tác giả đang công tác, đưa ra các biện pháp thiết thực, khả thi nhằm quản lý đội ngũ giáo viên theo chuẩn nghề nghiệp quy định tại Thông tư 30/2009/TT-BGDĐT ngày 22/10/2009 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, chắc chắn đó là những động lực quyết định thực hiện thắng lợi các mục tiêu của nhà trường, góp phần tích cực vào sự nghiệp giáo dục và đào tạo của tỉnh Lạng Sơn. 1.2. Một số khái niệm cơ bản 1.2.1. Khái niệm về quản lý Khi xã hội loài người xuất hiện, một loạt các quan hệ như quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thiên nhiên, giữa con người với xã hội và cả quan hệ giữa con người với chính bản thân mình xuất hiện theo. Điều này đã làm nảy sinh nhu cầu về quản lý. Ngày nay quản lý đã trở thành một nhân tố của sự phát triển xã hội. Yếu tố quản lý tham gia vào mọi lĩnh vực trên nhiều cấp độ và liên quan đến mọi người. Theo từ điển Tiếng Việt: thuật ngữ “Quản lý” được xác định là: “Trông coi và giữ gìn theo những yêu cầu nhất định” [40, tr 329]. Theo quan điểm kinh tế, F.Taylor (1856-1915) cho rằng: “Quản lý là cải tạo mối quan hệ giữa người với người, giữa người với máy móc, và quản lý là nghệ thuật rõ ràng, chính xác cái gì cần làm và làm cái đó thế nào bằng phương pháp tốt nhất và rẻ nhất” [36, tr.327]. Với quan điểm chính trị xã hội, theo tác giả Nguyễn Minh Đạo: “Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể (người quản 6 lý, tổ chức quản lý) lên khách thể (đối tượng quản lý) về mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế… bằng một hệ thống các luật lệ, các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và biện pháp cụ thể nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng”. Theo quan điểm Hệ thống thì “Quản lý là sự tác động có tổ chức, có định hướng của chủ thể quản lý lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đã đặt ra trong điều kiện biến đổi của môi trường.” [18, tr.43]. Theo tập thể tác giả: Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Nguyễn Quang Kính và Phạm Đỗ Nhật Tiến thì định nghĩa kinh điển và đơn giản nhất là: “Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý (người quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức - nhằm làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức” [5, tr.17]. Như vậy, theo quan điểm kinh tế, quản lý luôn chú ý đến vận hành, hiệu quả kinh tế, phát triển sản xuất và sự tác động qua lại giữa các lực lượng sản xuất. Theo quan điểm chính trị xã hội thì quản lý nhằm tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng. Theo quan điểm hệ thống và các tác giả đã nêu trên, quản lý chú ý đến mục đích của chủ thể quản lý và mục tiêu của tổ chức. Chúng ta có thể thấy được bản chất của hoạt động quản lý là cách thức tác động (tổ chức và điều khiển) hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý bằng các chức năng quản lý nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu của tổ chức (đơn vị) đã đề ra. Các yếu tố của quản lý là chủ thể quản lý, khách thể quản lý và mối liên hệ giữa chủ thể quản lý và khách thể quản lý bằng các chức năng quản lý. 7