Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trường trung học phổ thông Ngô Thì Nhậm thành phố Hà Nội

MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong luật giáo dục của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2005, điều 2 đã chỉ rõ: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt nam phát triển toàn diện có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” [1, tr.2]. Để làm được điều đó, trong chương trình đào tạo ở các cấp học, ngành học mà Bộ Giáo dục và Đào tạo xây dựng, ngoài các môn học cung cấp kiến thức về tất cả các lĩnh vực còn có các hoạt động bổ trợ, trong đó phải kể đến hoạt động GDNGLL. Hoạt động GDNGLL là sự nối tiếp hoạt động văn hoá bằng các hình thức sinh hoạt hấp dẫn, nội dung phong phú góp phần củng cố, khắc sâu kiến thức, rèn luyện kỹ năng, bồi dưỡng tình cảm, xây dựng ý thức độc lập, tinh thần tự chủ, phát triển tính đoàn kết của học sinh. Đồng thời phát triển các năng lực chủ yếu như: năng lực tự hoàn thiện , năng lực thích ứng, năng lực giao tiếp, năng lực hoạt động chính trị- xã hội, năng lực tổ chức quản lý, năng lực hợp tác và cạnh tranh lành mạnh. Hoạt động GDNGLL phù hợp với lứa tuổi học sinh nói chung, học sinh THPT nói riêng, phù hợp với yêu cầu của các em như: vui chơi, giải trí, văn hoá văn nghệ, thể dục thể thao. Ngoài ra qua hoạt động GDNGLL cũng góp phần giáo dục truyền thống uống nước nhớ nguồn cho học sinh. Hoạt động GDNGLL đã được tổ chức triển khai thực hiện ở các trường THPT và đạt được nhiều kết quả tốt đẹp. Tuy nhiên cũng còn nhiều trường vẫn chưa quan tâm chỉ đạo hoạt động này nên nội dung hoạt động nghèo nàn, thiếu kế hoạch và biện pháp quản lý hiệu quả, chưa chú trọng đầu tư đúng mức, tổ chức các hoạt động bị động, máy móc, mang tính hình thức... đã dẫn đến việc thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của năm học còn hạn chế. 1 Trường THPT Ngô Thì Nhậm Thành phố Hà Nội đã và đang phát triển về chất lượng giáo dục, bởi nhà trường đã mạnh dạn đổi mới phương thức quản lý, bước đầu áp dụng thành công hoạt động GDNGLL cho học sinh toàn trường. Tuy nhiên đứng trước thách thức phát triển của xã hội, trường cần phải làm cho GDNGLL hiệu quả hơn nữa nhằm không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh. Xuất phát từ lý do khách quan và chủ quan như đã trình bày ở trên, tôi chọn đề tài: " Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trƣờng THPT Ngô Thì Nhậm- Thành phố Hà Nội ” làm đề tài cho luận văn cao học của mình. 2. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu cơ sở lý luận của hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp để áp dụng vào thực tiễn. - Đề ra những biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại trường THPT Ngô Thì Nhậm- Thành phố Hà nội. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được các mục đích nghiên cứu, đề tài cần thực hiện các nhiệm vụ sau: - Nghiên cứu lý luận về quản lý hoạt động GDNGLL ở trường THPT - Đánh giá thực trạng công tác quản lý hoạt động GDNGLL của trường THPT Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội năm học 2009- 2010. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động GDNGLL nhằm nâng cao chất lượng giáo dục của trường THPT Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội. - Đánh giá tính cần thiết và khả thi của một số biện pháp đã thực hiện. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý HĐGDNGLL tại 2 trường THPT Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội. 4.2. Đối tƣợng nghiên cứu: Biện pháp quản lý HĐGDNGLL tại trường THPT Ngô Thì Nhậm, Thành phố Hà nội. 4.3. Ngƣời đƣợc nghiên cứu: - Các thành viên Ban giám hiệu trường THPT Ngô Thì Nhậm. - Đội ngũ giáo viên, cán bộ Đoàn trường. - 240 học sinh của trường THPT Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội trong đó có : 80 học sinh lớp 12, 80 học sinh lớp 11 và 80 học sinh lớp 10. - 80 cha mẹ học sinh. 5. Giả thuyết khoa học Người thực hiện đề tài xuất phát từ tình hình thực tiễn và lý luận, đề xuất một số biện pháp trong công tác quản lý HĐGDNGLL tại trường THPT Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà Nội, nếu được áp dụng sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục của nhà trường. 6. Phạm vi đề tài Nghiên cứu thực trạng quản lý HĐNGLL của trường năm học 2009- 2010 và đề xuất biện pháp quản lý HĐGDNGLL trong những năm tiếp theo. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý thuyết: Phân tích các tài liệu, văn bản để tìm hiểu các khái niệm, thuật ngữ và vấn đề lý luận liên quan đến HĐGDNGLL và quản lý HĐGDNGLL, đặc điểm tâm lý, phương pháp giáo dục học sinh THPT. 7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn: Các phương pháp được sử dụng: - Phương pháp quan sát: Quan sát học sinh khi tổ chức hoặc tham gia các hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp. 3 - Phương pháp điều tra: Sử dụng các phiếu hỏi để tìm hiểu thực trạng quản lý HĐGDNGLL của trường THPT Ngô Thì Nhậm, đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề ra. - Phương pháp tọa đàm: Trao đổi với học sinh, giáo viên, phụ huynh học sinh, đánh giá nhận thức, hành vi, thái độ của học sinh. - Phương pháp tổng kết các hoạt động, kinh nghiệm sau khi thực hiện quản lý HĐGDNGLL. 7.3. Nhóm các phƣơng pháp xử lý số liệu: Sử dụng thuật toán thống kê để xử lý số liệu đã thu thập được, phân tích, so sánh, tổng hợp và rút ra những nhận xét. 8. Cấu trúc luận văn Cấu trúc chính luận văn được trình bày trong 3 chương: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp ở trƣờng trung học phổ thông. Chƣơng 2: Thực trạng quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại trƣờng trung học phổ thông Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội. Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp tại trƣờng trung học phổ thông Ngô Thì Nhậm, thành phố Hà nội. 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC NGOÀI GIỜ LÊN LỚP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề. 1.1.1. Các nghiên cứu nƣớc ngoài Từ thời trung cổ Khổng tử (551-479 trước công nguyên) đã quan tâm đến việc phát huy tính tích cực của học sinh và quan tâm đến giáo dục toàn diện cho học sinh, đặc biệt là hình thành nhân cách của học sinh. Cách dạy của ông là nêu vấn đề và giúp học sinh tự giải quyết vấn đề của mình. Ông đã nói với học trò của mình: “Vạch cho một khía cạnh mà môn đệ không tìm ra ba khía cạnh khác thì không dạy thêm nữa”[6, tr.7-8]. Vào thế kỷ thứ 19, C. Mác và F. Anghen đã xác định mục tiêu của nền giáo dục XHCN là tạo ra con người phát triển toàn diện. Trong giáo dục tránh giáo dục một chiều, chỉ có kiến thức khoa học mà quên mất giáo dục về đạo đức, về hành vi, về xử lý các mối quan hệ giữa con người với người, con người với thiên nhiên. Để đáp ứng được nhiệm vụ ngày càng phát triển của xã hội, cần giáo dục các em học sinh trở thành con người toàn diện [6, tr.8]. Vào thế kỷ 20, Liên xô đang trên con đường xây dựng XHCN, việc giáo dục con người phát triển toàn diện được Đảng cộng sản Liên xô và Nhà nước quan tâm. I.X. Marienco đã trình bày sự thống nhất của công tác giáo dục trong và ngoài giờ học, và đã nhấn mạnh vai trò của HĐGDNGLL trong việc phát triển toàn diện học sinh, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường phổ thông. Ông cũng đã nhấn mạnh vai trò của Hiệu trưởng nhà trường trong việc phát động các phong trào hoạt động ngoại khóa, lựa chọn nội dung sinh hoạt phù hợp với lứa tuổi, đặc điểm tâm sinh lý để tăng nhận thức của học sinh. Vai trò của các thầy cô giáo, đặc biệt giáo viên chủ nhiệm trong việc tổ chức các hoạt động ngoài giờ cho học sinh. Bênh cạnh đó, tổ chức Đoàn trong nhà trường được đánh giá là tổ chức sáng tạo, tiên phong. Hội cha mẹ học sinh là người ủng hộ các hoạt động ngoài giờ của con em 5 mình. Để giúp cho HĐGDNGLL đạt hiệu quả cao cần phải có sự đồng thuận của tất các các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường [9, tr. 5], [22, tr.4]. Đến thế kỷ 21, các nghiên cứu trên thế giới đều khẳng định lại mặt tích cực của HĐGDNGLL trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, phát triển cả IQ và EQ cho học sinh, sinh viên. Năm 1987, A. Chickering và cộng sự đã trình bày 7 nguyên tắc vàng để đạt hiệu quả trong học tập tại trường phổ thông trong đó ông nhấn mạnh vai trò của các hoạt động ngoài giờ học. Ông cho rằng các hoạt động ngoài giờ tại trường cũng như tại cộng đồng dân cư đều có vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách của học sinh bậc THPT. Và đặc biệt nó góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho các em [21, tr.3-5]. C. Bowell (1991), đã trình bày rõ cơ sở lý luận và thực tiễn của phương pháp học tích cực. Trong bài: “Tạo hứng thú trong lớp học” ông đã nêu những nguyên tắc hoạt động cơ bản của giáo viên, cách tổ chức giảng bài của giáo viên, hoạt động của học sinh cũng như các hoạt động GDNGLL bổ trợ để tạo một tiết học có chất lượng. Giáo viên hoạt động như một người hướng dẫn, nêu vấn đề, hướng học sinh giải quyết những vấn đề cơ bản không lệch hướng. Các hoạt động trong nghỉ giữa tiết, cũng như hoạt động ngoại khóa cần thiết và cụ thể, có sự khác biệt cho từng môn học để tạo tiết học có chất lượng cao [19, tr.2]. Năm 2002 tác giả W. Braga (Boston, Mỹ) đã nêu vai trò của việc sử dụng Internet như một HĐGDNGLL để bổ sung kiến thức đa dạng và phong phú mà hình thức này đem lại. Song ông cũng nhấn mạnh vai trò của các nhà quản lý chương trình trong việc đem lại lợi ích sử dụng thông tin cho học sinh, ngăn cản các thông tin xấu mà hình thức hoạt động này đem lại [20, tr.2-9]. Năm 2006 E. Graaff đã trình bày các phương pháp học tích cực. Trong nghiên cứu của mình ông nhấn mạnh lợi ích của phương pháp học tích cực, 6