Một số biện pháp tăng cường công tác quản lý đời sống sinh viên nội trú Đại học Quốc Gia Hà Nội

quá chú trọng tới các chứ c năng của người quản lý, Ihuyết này gắn g hướng cỉẫn cách (how) người q u ản lý thực hiện cái (what) họ phái làm . - Tiếp cận theo ỉỷ thuyết quyết đinh: Dựa trên sự tin tưởng vào quyết định củ a những người q u ản lý, người ta chỉ cần tập tru n g vào việc ra quyết định, sau đó là việc xây dựng lý luận xung quanh việc ra q u y ết định, tức là lựa chọn trong số các k h ả n ăn g để có thể rút ra m ột đư ờ ng lối hành động. T heo quan điểm này, trước h ết các nhà quản lý phải ra các q u y ế t đ ịn h (quyết định cá nhân hoặc theo n h ó m có tổ chức) sau đó phân tích q u á trìn h ra q uyết định. b. Tiếp cận theo ỉý thuyết hệ thống Đ ây là m ộ t q u an đ iểm hiện đại, được áp d ụng trong các lĩnh vực nghiên cứu khác nhau, đ ặc b iệ t tro n g quản lý. H ệ thống, được h iểu là m ột tập hợp các bộ p hận hay thành tố liên hệ tương hỗ hoặc phụ th u ộ c lẫn nhau để hình thành nên m ột thể thống nhất hoàn chỉnh, bao gồm : + Đ ầu vào c ủ a hệ thống: Là các nguồn nhân lực, vật lực và thông tin sẽ được đưa vào q u á trìn h ch u y ển đổi. + Q uá trìn h ch u y ển đổi: C hính là các công nghệ được sử dụng để biến đổi đầu vào thàn h đ ầu ra củ a hệ thống. + Đ ầu ra củ a hệ thống: Là kết quả quá trình ch u yển đổi. + L iên h ệ ngược: L à m ột dạng thông tin về trạn g thái và kết quả hoạt động củ a hệ thống. Lý th u y ết h ệ th ố n g đã được nhận thấy có k h ả n ăn g áp d ụng vào lý thuyết và k h o a h ọ c q u ả n lý. Lý thuyết quản lý với tư cách là m ột hệ thống cần có những giới hạn n h ằ m tạo thuận lợi cho việc nghiên cứu, song nó vẫn là m ột hệ thống m ở đ ố i với m ôi trường. Do đó khi lập k ế hoạch, các nh à quản lý phải 7 tính tới các biến ngoại sinh như: thị trường, kỹ thuật công nghệ, các lực lượng xã hội, các lụât lệ và nh ữ n g sự điều chỉnh.... N hư vậy, q u a m ộ t vài cách tiếp cận, ta có thể nói: Q uản lý, xét cho cùng là sự tác đ ộ n g c ủ a chủ thể quàn lý vào hệ thống, trong đó chủ yếu tác động vào h o ạt đ ộ n g c ủ a con người nhằm đạt m ục tiêu kinh tế - xã hội nhất định đ ồ n g thời cũ n g là m ục tiêu của hệ thống. Bởi vậy, vai trò hoạt động của q uản lý là rất lớn đ ố i với tất cả các bình diện kinh tế - xã hội. V .I. Lẽ Nin đã nói về sự cần thiết củ a q u ản lý : “ T rong lao động xã hội, hay lao động chung trực tiếp trên quy m ô k h á lớn đểu đòi hỏi phải có m ột sự chỉ đ ạo ít hay nhiều để điều h ò a các h o ạt đ ộ n g cá nhân và thực hiện các chứ c năn g chung. Tức là những chức n ăn g p h át sin h từ sự vận động của toàn bộ c ơ th ể sản xuất, khác với sự vận đ ộ n g của các cơ quan độc lập của cơ thể sản xuất đó. Bất kỳ lao động nào có tín h xã hội và chung trực tiếp, được thực h iện với quy m ô tương đối lớn đều ít n h ất c ầ n đến sự quản lý. M ột người chơi vĩ cầm thì tự điều khiển m ình, như ng m ộ t dàn n h ạc thì cần có nhạc trưởng”. [ 12, tr 5] H ay, q u ản lý là quá trình lộp k ế hoạch, tổ chức, lãnh đạo và kiểm tra công việc củ a cá c bộ phận, thành viên thuộc m ột hệ thống và việc sử dụng các nguồn lực p h ù h ợ p đ ể đ ạt được các m ục đích đã định. T ro n g đó: • L ập k ế h o ạch : L à m ột chức năng của quản lý, lập k ế hoạch có nghĩa là xác định m ụ c tiê u , m ục đ ích đối với thành tựu tương lai củ a tổ chức và các biện p h áp đ ể thự c h iện được m ục tiêu, m ục đích đó. H ay c ó thể thấy, chức năng này g ồ m 3 bước: 1. X ác đ ịn h , h ìn h thành m ục tiêu đối với tổ chức. 2. X á c đ ịn h và đảm bảo các nguồn lực c ủ a tổ chức để đạt được m ục tiêu này. 3. Q uyết định xem những hoạỉ động nào là cần thiết để đạt được các m ục tiêu đó. • T ổ chức: Là q u á trìn h sắp xếp và phân bổ cô n g việc, quyền hành và các n g uồ n lực ch o các thàn h viên của đơn vị để họ có thể đạt được các m ục tiêu củ a đơn vị m ột cá ch có hiệu quả. ú h g với nhữ ng m ụ c tiêu khác nhau đòi hỏi cấu trú c tổ chức c ủ a đơn vị cũng khác nhau. N gười q uản lý cần lựa chọn cấu trúc ch o phù hợ p với nhữ ng m ục tiêu và nguồn lực hiện có. Q uá trình đó gọi là thiết k ế tổ chứ c và q u an trọng nhất là tổ chức thự c hiện k ế hoạch để đạt m ục tiêu. • L ãn h đạo: Đ ó là việc định hướng và điều k h iển , tác đ ộng và giúp đỡ những cán bộ dưới q u y ền thực hiện những nhiệm vụ được phân công. H oạt động lãnh đ ạo là làm việc với con người (tập thể, cá nhân ). • K iểm tra: Đ ó là cô n g việc quản lý xem xét đ ố i chiếu, đánh giá các hoạt động c ủ a đơn vị và thực hiện các m ục tiêu đề ra. Có 3 yếu tố c ơ bản củ a công tác kiểm tra: + X ây dự ng ch u ẩn thực hiện + Đ á n h g iá việc thực hiện trên cơ sở so sánh với ch u ẩn + N ếu có sự ch ên h lệch thì cần điều chỉnh hoạt đ ộ n g . T rong trường học cần thiết thì c ó th ể đ iề u chỉnh m ục tiêu. K hi nói đến q u ả n lý con người, quản lý q u á trình (việc) hay quản lý cơ sở vật chất (trư ờ n g sở, tra n g thiết bị, quản lý n h à xư ởng, p h ò n g học, phòng thí n ghiệm , m áy m ó c, tra n g th iết bị, nguyên nhiên vật liệu ...), ta cần hiểu là quản lý nội d u n g c ủ a các h o ạt đ ộ n g tương ứng với từng n h iệm vụ qu ản lý ở các đối tượng q u ản lý đó. 1.1.2. Khái niệm quản lý giáo dục; a. Một vài định nghĩa về quản lý giáo clục K h o a h ọ c q u ả n lý g iáo dục là m ột bộ phận c h u y ên biệt củ a khoa học 9 quản lý nói ch u n g , như ng là m ột khoa học tương đối độc lập vì tính đặc thù của n ền g iá o d ụ c quốc dân. T h e o tác g iả M .l.K onđacỐ p: Q uản lý giáo dục là tập hợp những biện pháp (tổ chứ c, k ế hoạch, kiểm tra...) nhằm đảm b ảo vận hàn h bình thường các cơ q u an tro n g h ệ th ố n g giáo dục, để tiếp tục ph át triển và m ở rộng hệ thống cả về số lư ợng và ch ất lư ợ n g .[12, tr 8J T h e o tá c g iả N g u y ễn N gọc Q uang: Q uản lý g iáo dụ c là hộ thống tác động có m ụ c đ ích , có k ế hoạch, hợp quy luật củ a chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận h àn h th eo đường lối, nguyên lý của Đ ảng, thể hiện đúng tính chất của n h à trư ờ ng X H C N V iệt nam , m à tiêu điểm hội tụ là q u á trìn h dạy học giáo d ụ c th ế h ệ trẻ; đưa hệ giáo dục tới m ục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái m ới về c h ấ t.[12, tr 8] N h ư vậy: q u ản lý giáo dục là m ột quá trình tổ chức, điéu khiển, điều chỉnh các yếu tố th am gia và có ảnh hưởng tới ho ạt đ ộng g iáo dục (tầm vĩ mô hay vi m ô ) p h á t h u y m ặt tích cực, hạn c h ế tối đ a khó k hăn để đạt hiệu quả, nâng cao c h ất lư ợng g iáo dục. b. Mục tiêu của quản lý giáo dục T h ô n g q u a đ ịn h nghĩa về quản lý giáo dục ta có thể thấy m ục tiêu của quản lý g iáo d ụ c. Đ ó ch ín h là trạng thái m ong m uốn trong tương lai đối với hệ thống g iáo d ụ c, đ ố i với trường học, hoặc đối với nhữ ng th ô n g số chủ yếu của hệ thống g iáo d ụ c tro n g m ỗi nhà trường. N hững thông số này được xác định trên cơ sở đ áp ứng nhữ ng m ục tiêu tổng thể của sự phát triển kinh tế - xã hội trong từng g iai đ o ạn phát triển của đất nước. M ục tiêu này được xác định gồm : - Đ ả m b ả o q u y ền học sinh vào các ngàn h học, các cấp học, lôfp học đúng chỉ tiêu và tiê u chuẩn. - Đ ảm b ảo c h ỉ tiêu và chất lượng đạt hiệu 10 quả đào tạo. - P h át triển tập th ể sư phạm đủ và đổng bộ; nâng cao về trình độ chuyên m ôn n g h iệp vụ và đời sống. - X ây dựng và h o àn thiện các tổ chức chính quyền, Đ ảng, đoàn thể quần ch ú n g đ ể thực hiện tốt n h iệm vụ giáo dục và đ ào tạo. - P hát triển v à h o àn thiện các m ối quan hệ giữa giáo dụ c và xã hội để làm tốt cô n g tác giáo d ụ c th ế hệ trẻ. c. Đối tượng của quản ỉý giáo dục V ề thực chất, đối tư ợng quản lý trong m ọi lĩnh vực hoạt đ ộng xã hội đều phải là sự hoạt đ ộng c ủ a m ộ t người hay m ột tập thể, với nhữ ng đối tượng và n h iệm vụ nhất định. T h e o N g u y ễn Đ ức T rí: Đ ối tượng của q uản lý quá trình giáo dục đào tạo là sự hoạt đ ộ n g của cán b ộ , giáo viên, học sinh, sinh viên và tổ chức sư phạm của n h à trường trong việc thực hiện các k ế hoạch và chương trình giáo dục đào tạo nh ằm đạt được m ụ c tiêu giáo dục đào tạo đ ã quy đ ịnh với ch ất lượng cao. [ 15, tr 2] N gười ta cũng có th ể nói ngắn gọn rằng: đối tượng của q u ản lý quá trình giáo d ụ c - đ ào tạo là các h o ạ t động giáo dục - đào tạo hay các q u á trình giáo dục đào tạo ở n h à trường. Q u á trìn h g iáo d ụ c đ ào tạo được hiểu theo nghĩa hẹp là quá trình dạy học và g iáo d ụ c, là b ộ phận cấu thành chủ yếu nh ất trong toàn bộ hoạt động củ a n h à trường. Do đ ó, q u ản ỉý qu á trình giáo dục và đ ào tạo là bộ phận chủ yếu nhất tro n g toàn bộ công tác quản lý nhà trường. Sự phân h ó a của quá trình giáo dục đ à o tạo tro n g n h à trường chính là nền tảng phân hóa chức năng, xác định cơ c h ế tổ chức q u ản lý và tổ chức chỉ đạo hoạt đ ộ n g giáo dục đào tạo trong n h à trường. 1 1 C ông tác quản lý quá trình giáo dục đào tạo c ó n h iệm vụ qu ản lý sự họat đ ộ n g của cán bộ, g iáo viên, học sinh, sinh viên trong việc thực hiện k ế hoạch và nội dung chương trìn h giáo dục đào tạo củ a n h à trường. cỉ. Phương pháp quản lý ỳ áo dục C ũng như bất cứ m ột hệ thống quản lý nào khầc, q u ản lý giáo dục phải sử d ụng các phương p h áp quản lý chung. T uy nhiên, các phư ơng pháp quản lý k h á c phải là đa n ăn g , hoàn toàn đúng với m ọi trường hợp, vấn đề là người sử d ụ n g , vận dụng n ó m ộ t cách linh hoạt sẽ ch o k ế t qu ả cao hơn. Có nhiều phương pháp quản lý được áp d ụ n g tro n g qu ản lý quá trình g iáo dục - đào tạo: + Phương pháp tổ chức hành chính: Là cách tác đ ộ n g củ a chủ thể quản lý vào đối tượng bị q u ản lý trên cơ sở quan hệ quy ền lực tổ chức h ành chính. Cơ sở của phương p háp này là dựa vào quy luật tổ chức. N g h ĩa là hệ thống tổ chức nào cũng có quan hệ tổ chức, m à ở đó nhà quản lý sử d ụng quy ền uy và sự phục tùng n h ờ dựa vào bộ m áy tổ chức nhà nước. + Phương pháp tâm lý: Là phương pháp tác đ ộng của chủ thể quản lý vào đối tượng quản lý thông q u a tâm lý, tư tưởng, tình cảm con người. Cơ sở tác động là các quy luật tâm lý con người và các chức năn g tâm lý củ a con người (định hướng, điều khiển). Nội dung phương pháp này là: K ích thích tinh thần tự giác, sự say m ê c ủ a con người. M uốn thành công n h à quản lý phải hiểu rõ m ình, hiểu tâm lý đối tượng. + P h ư ơ n g pháp kinh tế: có nghĩa là người q u ản lý áp d ụng các chỉ tiêu định mức lao động, các b iện pháp khuyến khích vật chất: tăn g giờ, tiển lương, phụ cấp, tiền thưởng... để người cán bộ, giáo viên thấy rằng m ình được quan tâm và cố gắn g công tác tốt hơn. 12