Giải pháp phát triển đội ngũ thanh tra viên chuyên môn cấp trung học phổ thông của thành phố Hải Phòng giai đoạn hiện nay

Chng 1: C S Lí LUN V THANH TRA V PHT TRIN I NG THANH TRA VIấN CHUYấN MễN CP TRUNG HC PH THễNG 1.1. Vi nột v lch s nghiờn cu vn Nghiờn cu lý lun v t chc thc tin cụng tỏc thanh tra giỏo dc, thanh tra cụng tỏc chuyờn mụn trong h thng giỏo dc hin nay c thc hin theo quy nh trong cỏc vn bn quy phm phỏp lut v lnh vc ny. Thỏng 12 nm 1998, Lut giỏo dc nc Cng ho xó hi ch ngha Vit Nam c ban hnh, mc 4 chng VII t iu 98 n iu 103 ó quy nh rừ nhim v, quyn hn, trỏch nhim ca thanh tra giỏo dc v i tng thanh tra. Ngy 10/12/2002 Chớnh ph ra Ngh nh s 101/2002/N-CP v t chc v hot ng ca thanh tra giỏo dc. Ngy 24/6/2004, Ch tch nc Trn c Lng ó kớ lnh s 11/2004/L/CTN cụng b Lut thanh tra, ó c Quc hi khoỏ XI, k hp th 5 thụng qua ngy 15/6/2004. Ngy 18/8/2006 Chớnh ph ra Ngh nh s 85/2006/N-CP v t chc v hot ng ca thanh tra giỏo dc, thay th cho Ngh nh s 101/2002/N-CP. Trong cỏc cụng trỡnh nghiờn cu lý lun v qun lý giỏo dc cú nhiu tỏc gi nghiờn cu v vn thanh tra, kim tra giỏo dc núi chung v cụng tỏc phỏt trin i ng thanh tra giỏo dc núi riờng: Tỏc gi Nguyn Ngc Quang trong "Nhng khỏi nim c bn v lý lun qun lý giỏo dc" - Trng Cỏn b qun lý Trung ng I - 1989 cho rng chu trỡnh qun lý gm 5 giai on: Chun b k hoch hoỏ, k hoch hoỏ,t chc, ch o, kim tra. Kim tra l giai on cui cựng ca chu trỡnh qun lý. Kim tra gi vai trũ liờn h nghch trong quỏ trỡnh qun lý. Nú giỳp cho ch th qun lý iu khin mt cỏch ti u h qun lý. Khụng cú kim tra khụng cú qun lý" [42, tr. 73]. Tỏc gi ng Quc Bo trong "Nhng vn c bn v qun lý giỏo dc" ng trong ti liu "Nhng vn qun lý nh nc v qun lý giỏo dc" 9 - Trng CBQL Giỏo dc - o to Trung ng I - 1998, xỏc nh: Qun lý giỏo dc cú 4 chc nng c th: K hoch hoỏ, ch huy, iu hnh, kim tra. Trong ú "Kim tra l cụng vic gn bú vi s ỏnh giỏ tng kt kinh nghim giỏo dc, iu chnh mc tiờu" [3, tr. 125]. V qun lý trng hc, tỏc gi Trn Kim trong cun "Khoa hc qun lý nh trng ph thụng" - Nh xut bn i hc quc gia H Ni - 2002 ó vit: "Hiu qu qun lý nh trng ph thuc nhiu vo chng mc ngi hiu trng s dng thụng tin khỏch quan, ỏng tin cy, ton din, y v kp thi ca mi giỏo viờn v cht lng kin thc, v mc c giỏo dc v tớnh k lut ca hc sinh" [36, tr. 123]. Thụng tin khỏch quan thu c ch yu qua kt qu thanh tra. Nhng nghiờn cu chuyờn bit v thanh tra giỏo dc ó c trỡnh khai tng i cú h thng. Cỏc bi vit ng trờn tp chớ thụng tin qun lý giỏo dc ca cỏc tỏc gi Lu Xuõn Mi, Nguyn Trng Hu, Dng Chớ Trng ..., ó cp nhiu vn liờn quan n cụng tỏc kim tra, thanh tra giỏo dc. Nm 2003, hai tỏc gi Quang Anh - H ng ó xut bn cun: "Nhng iu cn bit trong hot ng thanh tra, kim tra giỏo dc - o to" cú tớnh cht tng hp cỏc vn c bn v thanh tra giỏo dc v o to [1]. Ngoi ra mt s lun vn thc s chuyờn ngnh QLGD, cỏc ti v thanh tra giỏo dc trong cỏc lp hun luyn cỏn b thanh tra ca mt s tỏc gi cng cp n vn thanh, kim tra, bi dng i ng thanh tra ... Cỏc ti v bi vit nờu trờn ó cp n cỏc vn chung ca cụng tỏc thanh tra giỏo dc, ch yu l cỏc khớa cnh thanh tra ỏnh giỏ giỏo viờn, nh trng, qun lý cụng tỏc thanh tra ... v l nhng ti liu cú giỏ tr v b ớch. Hin ti cha cú ti no nghiờn cu mt cỏch chi tit, c th v cỏch thc nhm phỏt trin i ng TTV chuyờn mụn cp THPT cho ngnh giỏo dc ca TP Hi phũng. Do vy vn phỏt trin i ng TTV chuyờn mụn cp 10 THPT v cỏc cp hc khỏc ca TP Hi phũng lỳc ny l rt cn thit. Tỏc gi chn nghiờn cu ti ny vi mong mun gúp phn xõy dng phỏt trin i ng TTV chuyờn mụn cp THPT TP Hi phũng giai on hin nay nhm ỏp ng v s lng, ng b v c cu, mnh v cht lng, ỏp ng ngy cng tt hn yờu cu cụng tỏc thanh tra chuyờn mụn trong cỏc trng THPT, úng gúp tớch cc vo cụng cuc i mi s nghip giỏo dc núi chung v giỏo dc ca TP Hi phũng núi riờng. 1.2. Vai trũ ca thanh tra trong qun lý giỏo dc 1.2.1. Khỏi nim thanh tra Theo i t in ting Vit - Nxb i hc Quc gia TP H Chớ Minh 2007: Vi ngha th nht, thanh tra l kim soỏt, xem xột ti ch vic lm ca a phng, c quan, xớ nghip; vi ngha th hai ch ngh nghip, tờn gi chc danh ca nhng ngi lm nhim v thanh tra [51, tr. 1465]. Trong iu 1 ca Phỏp lnh thanh tra ghi rừ: "Thanh tra l chc nng thit yu ca c quan qun lý nh nc, thc hin quyn dõn ch xó hi ch ngha" [32, tr. 1]. Nh vy thanh tra cú tớnh cht nh nc ca c quan qun lý cp trờn i vi c quan, t chc v cỏ nhõn cp di do t chc thanh tra thc hin, cú trỏch nhim thanh tra vic thc hin chớnh sỏch, phỏp lut, nhim v, k hoch nh nc ca c quan, t chc v cỏ nhõn nhm phỏt huy nhõn t tớch cc, phũng nga x lý cỏc vi phm, gúp phn thỳc y hon thnh nhim v, hon thin c ch qun lý, tng cng phỏp ch xó hi ch ngha, bo v li ớch ca nh nc, cỏc quyn v li ớch hp phỏp ca c quan, t chc, cụng dõn [47, tr. 183-185]. 1.2.2. Phõn bit gia kim tra v thanh tra 1.2.2.1. Khỏi nim kim tra Theo tỏc gi H Th Ng, kim tra l xem xột thc t tỡm ra nhng sai lch so vi quyt nh, k hoch v chun mc ó quy nh; phỏt hin ra trng 11 thỏi thc t; so sỏnh trng thỏi ú vi khuụn mu ó t ra, khi phỏt hin ra nhng sai sút thỡ cn phi iu chnh, un nn, sa cha kp thi [41, tr. 377]. Trong Cm nang nõng cao nng lc qun lý nh trng, cho rng: Hot ng kim tra c thc hin thng xuyờn, rng rói trong thc tin. Vi i sng xó hi, kim tra giỳp cho mi ngi iu chnh c hnh vi phự hp vi mc ớch ca mỡnh v ỏp ng yờu cu ca cng ng. Bi th, kim tra giỳp cho con ngi cú th qun lý c hnh vi ca mỡnh. Kim tra trong giỏo dc nú cú tm quan trng tỏc ng mnh m ti cht v lng ca sn phm giỏo trong qun lý qua kim tra nú cú th phn ỏnh thc trng tỡnh hỡnh, kt qu thc hin nhim v ca nh trng v cụng tỏc qun lý ca hiu trng, i chiu thc trng ú vi quy nh ca iu l nh trng v cỏc vn bn liờn quan cũn kim tra trong hot ng chuyờn mụn trong cỏc trng hc l mt khõu khụng th thiu trong qun lý giỏo dc, vỡ nú cú th cho ta xem xột c th vic thc hin cỏc nhim v v kt qu thc hin ca giỏo viờn, i chiu vi nhng yờu cu, tiờu chun nhng quy nh xem giỏo viờn t hay cha t, lm tt hay cha lm tt cỏc nhim v c giao, kt qu kim tra l c s ch yu cho vic ỏnh giỏ, t vn v thỳc y [47, tr. 77-85]. 1.2.2.2. S ging nhau ca kim tra v thanh tra Kim tra, thanh tra ging nhau tớnh mc ớch. Thụng qua kim tra, thanh tra nhm phỏt huy nhng nhõn t tớch cc, phỏt hin hoc phũng nga vi phm, gúp phn thỳc y v hon thnh nhim v trong hot ng qun lý nh nc. Thanh tra, kim tra u phỏt hin, phõn tớch ỏnh giỏ thc tin mt cỏch chớnh xỏc, khỏch quan trung thc lm rừ ỳng sai, nguyờn nhõn dn n sai phm, t ú xut bin phỏp khc phc v x lý sai phm. 1.2.2.3. S khỏc nhau ca kim tra v thanh tra - Khỏc nhau v ni dung: Ni dung kim tra thng d dng nhn thy hn ni dung thanh tra. Tuy vy phõn bit ny ch cú tớnh tng i vỡ th 12 trờn thc t cú nhng v vic thuc v kim tra nhng khụng phi hon ton n gin. Bi vy mt vn thuc v kim tra hay thanh tra cn cn c vo ni dung v vic c th xỏc nh. - Khỏc nhau v ch th: Ch th ca hot ng thanh tra trc ht l t chc thanh tra chuyờn nghip nh nc. Ngoi ra, khi cn thit c quan nh nc cú thm quyn cng thnh lp on thanh tra thanh tra theo thm quyn qun lý c phỏp lut quy nh. Cũn ch th ca kim tra a dng hn. Trong cụng tỏc qun lý, mi c quan, n v u l ch th ca kim tra. Cỏc c quan qun lý nh nc, cỏc t chc kinh t, cỏc on th, lc lng v trang cú trỏch nhim t kim tra hot ng ca mỡnh. - Khỏc nhau v trỡnh nghip v: Hot ng thanh tra ũi hi ngi lm nhim v thanh tra phi cú nghip v gii, am hiu v kinh t - xó hi, cú kh nng chuyờn mụn sõu vo lnh vc m thanh tra hng n. Ni dung ca hot ng kim tra ớt phc tp hn thanh tra v ch th ca kim tra bao gm lc lng rng ln cú tớnh qun chỳng, ph bin nờn núi chung, trỡnh nghip v kim tra khụng nht thit ũi hi nh nghip v thanh tra. - Khỏc nhau v phm vi hot ng: Phm vi hot ng kim tra thng theo b rng, din ra liờn tc khp ni vi nhiu hỡnh thc phong phỳ, mang tớnh qun chỳng. Phm vi hot ng thanh tra thng hn hp hn. Hot ng, thanh tra thng cú s chn lc. Nhỡn chung tng cp, s lng ti thanh tra v a im thanh tra ớt hn s lng ti kim tra v a im kim tra. - Khỏc nhau v thi gian tin hnh: Trong hot ng thanh tra, thng cú nhiu vn phi xỏc minh, i chiu rt cụng phu, nhiu mi quan h u c lm rừ cho nờn phi s dng thi gian di hn so vi kim tra. 1.2.2.4. Mi quan h qua li gia kim tra v thanh tra S phõn bit gia kim tra v thanh tra ch l tng i khi tin hnh cuc thanh tra, thng phi tin hnh nhiu hot ng kim tra. Ngc li, 13 ụi khi tin hnh kim tra l lm rừ v, vic v t ú la chn ni dung thanh tra. Kim tra v thanh tra l hai khỏi nim khỏc nhau nhng cú liờn h qua li vi nhau. 1.2.3. Vai trũ ca thanh tra trong qun lý giỏo dc * Th nht: Thanh tra, kim tra giỏo dc gúp phn tng cng phỏp ch xó hi ch ngha. Thc cht thanh tra, kim tra giỏo dc chớnh l vic c quan nh nc cú thm quyn tin hnh kim tra vic thc hin quy nh phỏp lut v giỏo dc ca cỏc c quan, t chc v cỏ nhõn cú hot ng trong hoc liờn quan n lnh vc giỏo dc. Hot ng thanh tra, kim tra s giỳp cỏc i tng c thanh tra, kim tra nhn thc mt cỏch y quyn v ngha v ca mỡnh, nhn thc c vai trũ quan trng ca chớnh sỏch phỏt trin giỏo dc trong giai on hin nay, t ú s hỡnh thnh ý thc tuõn th quy nh ca phỏp lut núi chung v nhng quy nh ca phỏp lut v giỏo dc núi riờng [47, tr. 184]. * Th hai: Thanh tra, kim tra giỏo dc gúp phn nõng cao hiu lc qun lý nh nc ca cỏc c quan cú thm quyn. Khụng ch v phớa cỏc t chc v cỏ nhõn cú hot ng trong hoc liờn quan n lnh vc giỏo dc m ngay c v phớa c quan qun lý nh nc trong lnh vc giỏo dc cng cn phi cú s chp hnh phỏp lut mt cỏch trit . Cụng tỏc thanh tra, kim tra giỳp cỏc c quan chc nng nhn thc ỳng v lm trũn vai trũ, trỏch nhim c giao. Cỏc c quan qun lý nh nc trong lnh vc giỏo dc c cp ti õy bao gm tt c cỏc c quan cú thm quyn qun lý v giỏo dc núi chung v cỏc c quan cú thm quyn thanh tra, kim tra giỏo dc núi riờng [47, tr. 184]. * Th ba: Thanh tra, kim tra giỏo dc nõng cao nng lc qun lý cho ngi ng u cỏc c s giỏo dc (Hiu trng). mt c s giỏo dc hot ng cú hiu qu thỡ yu t mang tớnh quyt nh chớnh l cụng tỏc lónh o ca Hiu trng. Khi din ra hot ng thanh tra, kim tra ton din mt c s giỏo dc thỡ cụng tỏc lónh o ca Hiu trng l mt ni dung thanh tra, 14