Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang

Trong Bộ Tư bản, Chủ nghĩa Mác đã coi vai trò của nhà quản lý giống như vai trò của nhạc trưởng trong dàn nhạc. Ông viết: “…Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng”. Ở Việt Nam, khoa học quản lý tuy còn non trẻ, song nó đã có những thành tựu đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý xã hội trong những điều kiện cụ thể, tương ứng với tình hình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về lý luận và thực tiễn, đề ra được những giải pháp quản lý trong lĩnh vực quản lý và phát triển giáo dục - đào tạo ở Việt Nam có hiệu quả như PGS-TS Nguyễn Ngọc Quang “Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục” đã đề cập đến những khái niệm cơ bản của quản lý, quản lý giáo dục, các đối tượng của khoa học quản lý giáo dục. PGS-TS Đặng Bá Lãm, PGS-TS Phạm Thành Nghị “Chính sách và kế hoạch phát triển trong quản lý giáo dục” đã phân tích khá sâu sắc về lý thuyết và mô hình chính sách, các phương pháp lập kế hoạch giáo dục, GS-TSKH Vũ Ngọc Hải, PGS-TS Trần Khánh Đức: “Hệ thống giáo dục hiện đại trong những năm đầu thế kỷ XXI”; PGS-TS Đặng Quốc Bảo “Quản lý nhà nước về giáo dục, đào tạo” đã trình bày những quan điểm, mục tiêu, giải pháp phát triển giáo dục và hệ thống giáo dục, làm rõ tư tưởng quản lý [15, 31]. Nguồn nhân lực thực hiện quan điểm, mục tiêu, giải pháp phát triển giáo dục và hệ thống giáo dục chính là đội ngũ CBQL, giáo viên và học sinh. Những lực lượng này cần phải được phát triển, nâng cao chất lượng đáp ứng yêu cầu trong thời kỳ mới. Đã có một số luận văn thạc sỹ quản lý giáo dục nghiên cứu, đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL tại các nhà trường như: 4 - Một số biện pháp nâng cao năng lực quản lý của CBQL Trung tâm giáo dục thường xuyên - Dạy nghề cấp huyện ở tỉnh Bắc Giang, của Nguyễn Xuân Phương, năm 2006. - Biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục trong công tác xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục phổ thông trên địa bàn huyện Yên Dũng tỉnh Bắc Giang, của Nguyễn Văn Thêm, năm 2006. - Các giải pháp quản lý của Phòng Giáo dục nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường Tiểu học tỉnh Bắc Giang, của Nguyễn Văn Toàn, năm 2006. - Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THCS huyện Bắc Mê tỉnh Hà Giang, của Đỗ Trọng Thân, năm 2009. - Giải pháp xây dựng đội ngũ CBQL trường THCS huyện Đông Triều tỉnh Quảng Ninh trong giai đoạn hiện nay, của Hà Thị Thanh Thuỷ, năm 2009. Các luận văn trên chủ yếu đi sâu vào nghiên cứu thực trạng về số lượng, cơ cấu và xây dựng đội ngũ CBQL trường Tiểu học, THCS trên một địa bàn cấp huyện hoặc đã đề cập đến đối tượng CBQL trường THCS của cả tỉnh nhưng mới đi sâu vào một nội dung là quy hoạch đội ngũ. Mặc dù có những công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS ở địa phương, nhưng ở thành phố Bắc Giang chưa có đề tài nghiên cứu khoa học nào đề cập đến vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trường THCS một cách toàn diện. Vì vậy, việc nghiên cứu biện pháp phát triển đội ngũ CBQL trường THCS ở thành phố Bắc Giang là rất cần thiết. 3. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục để phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay. 5 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục thành phố trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường THCS thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay. 5. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất được những biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục thành phố trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS một cách phù hợp, sáng tạo, khả thi thì chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý sẽ đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới chương trình giáo dục phổ thông trong giai đoạn hiện nay. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên quan đến việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục nói chung và đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS nói riêng. - Đánh giá thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS và thực trạng quản lý của Phòng Giáo dục thành phố trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường THCS thuộc thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. - Đề xuất một số biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục thành phố trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường THCS thuộc thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay. 7. Giới hạn đề tài - Trong phạm vi phân cấp quản lý cho Phòng Giáo dục huyện, thị trực thuộc tỉnh đề tài chỉ tập trung nghiên cứu về những biện pháp quản lý phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường trung học cơ sở ở thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. 6 - Đề tài chỉ giới hạn điều tra, khảo sát từ năm học 2006-2007 đến nay. 8. Phƣơng pháp nghiên cứu 8.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu các văn kiện của Đảng, Nhà nước về phát triển giáo dục; về giáo dục, quản lý giáo dục, quản lý đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, một số văn bản khác có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Nghiên cứu sách, tài liệu, báo cáo khoa học về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý đội ngũ. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết nhằm đưa ra những khái niệm, nhận định chính xác về công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý nói chung và đội ngũ CBQL trường THCS nói riêng. 8.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Quan sát: để đưa ra những nhận định, phán đoán của cá nhân về những vấn đề sẽ tìm hiểu, phân tích. Quan sát từ các báo cáo trên giấy tờ đến quan sát thực tế tại các nhà trường. - Điều tra, phỏng vấn: điều tra, phỏng vấn từ giáo viên đến cán bộ quản lý dưới dạng phiếu hỏi nhằm đưa ra những kết luận chính xác, thuyết phục về những vấn đề nghiên cứu. - Trao đổi kinh nghiệm, lấy ý kiến chuyên gia: để vấn đề nghiên cứu được nhìn nhận một cách chính xá, khách quan, mang tính khoa học. - Sử dụng phần mềm quản lý cán bộ: để phân tích, tổng hợp, thống kê các thông tin về số lượng, giới tính, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS một cách chính xác. - Dùng thuật toán: để xử lý số liệu vẽ các sơ đồ, biểu đồ minh hoạ về thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS. 9. Đóng góp mới của luận văn - Luận văn làm sáng tỏ cơ sở lí luận và thực tiễn công tác quản lý của Phòng Giáo dục đối với đội ngũ CBQL trường trung học cơ sở trong điều kiện kinh tế - xã hội của thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang. 7 - Luận văn đề xuất các biện pháp quản lý của Phòng Giáo dục trong việc phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. 10. Cấu trúc nội dung luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, nội dung luận văn được trình bày trong 3 chương. Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở Chƣơng 2: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS của phòng giáo dục thành phố Bắc Giang, tỉnh Bắc Giang Chƣơng 3: Một số biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS của phòng giáo dục thành phố Bắc Giang trong giai đoạn hiện nay 8 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Các khái niệm cơ bản 1.1.1. Cán bộ quản lý Theo từ điển tiếng Việt, CBQL là “người làm công tác có chức vụ trong một cơ quan, một tổ chức, phân biệt với người không có chức vụ”. CBQL có thể là cấp trưởng hoặc cấp phó của một tổ chức được cơ quan cấp trên bổ nhiệm bằng quyết định hành chính nhà nước. Cấp phó giúp việc cho cấp trưởng, chịu trách nhiệm trước cấp trưởng và chịu trách nhiệm trước pháp luật về công việc được phân công. CBQL được phân ra nhiều cấp bậc khác nhau: CBQL cấp Trung ương; CBQL cấp địa phương; CBQL cấp cơ sở. Với tầm quan trọng của người CBQL, đòi hỏi phải có những phẩm chất và năng lực điển hình. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng người CBQL phải có những phẩm chất sau: - “Phải độ lượng vị tha thì mới có thể đối với cán bộ một cách chí công vô tư, không thành kiến khiến cho cán bộ khỏi bị bỏ rơi. - Phải có tinh thần rộng rãi mới có thể gần gũi với những người mình không ưa. - Phải có tính chịu khó dạy bảo, mới có thể nâng đỡ những đồng chí còn kém, giúp cho tiến bộ. - Phải sáng suốt mới khỏi bị bọn vu vơ bao vây mà xa cách cán bộ tốt - Phải có thái độ vui vẻ, thân mật, các đồng chí mới vui lòng gần mình”. Từ các khái niệm và yêu cầu nêu trên đối với CBQL, có thể thấy rằng CBQL là chủ thể quản lý, là người có chức vụ trong tổ chức, được cấp trên ra quyết định bổ nhiệm, là người chỉ huy, giữ vai trò lãnh đạo, dẫn dắt, tác động, ra lệnh, kiểm tra đối tượng quản lý nhằm thực hiện các mục tiêu của đơn vị. Người quản lý vừa là người lãnh đạo, quản lý của cơ quan, đơn vị, vừa chịu sự chỉ đạo, quản lý của cấp trên. 9