Một số giải pháp quản lý nhằm đẩy mạnh công tác hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông tỉnh Bắc Ninh

- Cỏc hỡnh nh ngh thut, cỏc b Nhc, ho, iờu khc, thờu, Ngh thut phn v cỏc thuc tớnh ca sn mi, nhc s, nh vn, nh Ngi th ... chỳng. Bng 1.1 : phõn loi ngh theo m i quan h N gi- i tng lao ng. Tõm lý hc hng nghip coi nhõn cỏch bao gm bn cu trỳc nh sau: - Xu hng: Gm nhng thuc tớnh, nhng phm cht nh hng thỳ, Khuynh hng, nguyờn vng, lý tng, nim tin th gii quan, chỳng úng vai trũ l ng c thỳc y con ngi vn t i mc ớch ó nh. K hi tin hnh hng nghip, cn ht sc coi trng giỏo dc xu hng ngh nghip cho hc sinh, c bit hng thỳ ngh nghip v lý tng ngh nghip. - Ki nh nghim : Bao gm mt tng th tri thc, k nng, k xo v thúi quen. Xột v phng din lao ng ngh nghip thỡ trong nhõn cỏch ca ngi lao ng khng th thiu nhng tri thc v quỏ trỡnh cụng ngh, nhng k nng k xo ngh nghip, th ú i quen lao ng cn th i t V V - Nhng c im ca quỏ trỡnh phn ỏnh tõm lý : L nhng c im ca cỏc quỏ trỡnh cm giỏc, tri giỏc, t duy, tng tng, trớ nh V V. Khi hng nghip, cn lu ý phỏt hin v phỏt trin nhng c im ny mi hc sinh, hng cỏc em i vo nhng ngh phự hp trong tng lai. - c im v kh ớ cht, gii tớnh, la tui v bnh lý: L nhng c im chu s ch c sinh vt. Khụng th b qua vai trũ ca cu trỳc nhõn cỏch ny trong quỏ trỡnh hng nghip. K hi hng dn chn ngh, khi tuyn lao ng, nht thit phi xột n g i i tớnh, tui tỏc, bnh tt V V. Nh tõm lý hc PavLop ó cn c vo khớ cht m chia th gii loi ngi thnh 4 nhúm: + Nhúm Flex: Cú u im l chớn chn, im m, kớn ỏo, cn thn nhng cú nhc im l chm chp, trm lng, ớt ci m, hay thnh kin, kộm nhy bộn v kộm nng ng. + Nhúm .Xng- ganh: u im l nhanh nhn, hot bỏt, sụi ni, nhit tỡnh, hiu ng. Tuy nhiờn, cú nhc im l thiu chớn chn, bng bt, thiu sõu sc V V. -12- + Nhúm Cụ - Lờ: Cú u im l nhanh nhn, kiờn quyt, sụi ni, thng thn nhng cú cỏc nhc im l thiu chớn chn, hay bc ng, núng ny, hay cỏu gt V V . + Nhúm Mờ - Lan- Cụ L i : Giu tng tng, ho nhó, kớn ỏo nhng hay trỏm t, u m, bay bng, xa thc t VV . S phõn loi ny ch l tng i, trờn thc t cú nhng ngi thuc loi trung gian gia cỏc loi trờn. S phự hp ngh ca mt con ngi c th trong tng lai bao gi cng th hin s phự hp ng b nhng c im trong c bn cu trỳc nhõn cỏch trờn vi nhng yờu cu ca mt ngh no ú. Song cụng tỏc hng nghip khụng phi ch da vo mt s phự hp ngu nhiờn, m iu quan trng hn l to ra s phự hp ngh. N úi khỏc i, cụng tỏc hng nghip phi ginh ly quyn ch ng trong vic iu chnh s chn ngh ca hc sinh, to ra s phự hp ngh trờn c s giỏo dc v dy hc, m ra kh nng s dng hp lý ngun lao ng cựa t nc. Theo quan im iu khin hc, bn cht ca cụng tỏc hng nghip l mt h thng iu khin cỏc ng c chn ngh ca thanh thiu niờn, hc sinh. H thng ny bao gm: + ũ''i tng iu khin: Cỏc ng c v nh hng v trớ ngh nghip tng lai ca hc sinh . + Chự thộ iu khin: Nh trng, gia ỡnh, cỏc trung tõm KTTH-HN, cỏc c quan nh nc, cỏc t chc xó hi, cỏc nhúm khụng chớnh thc ca hc sinh. + Cỏc phng tin v phng phỏp iu khin : Cụng tỏc hng nghip trong nh trng, s giỏo dc nh hng ca gia ỡnh, thụng tin ngh nghip ca c quan chuyờn mụn, tỏc ng ca cỏc phng tin thụng tin i chỳng, d lun nhúm v d lun xó hi, hot ng t vn ngh nghip ca cỏc trung tõm t vn ngh nghip. + Kt qu iu khin: S sn sng tõm lý i vo lao ng ngh nghip ca hc sinh. Hc sinh cú kh nng chn ngh phự hp vi ũi hi ca ngh, ỳng vi kh nng nguyn vng bn thõn v hp vi yờu cu xó hi. Ngoi ra, tham gia vo h thng ny cũn cú cỏc kờnh thụng tin v liờn h ngc v th trng lao ng, nhu cu nhõn lc ca nn kinh t quc dõn cng nh thụng tin v hiu qu ca nhng tỏc ng hng nghip. S h thng iu khin cỏc ng c chn ngh cú th c mụ hỡnh hoỏ nh sau: + c th iu khin Ch + p Phng phỏp, phng tin iu khin + : i tng iu khin + T: Thụng tin nhu cu ca th trốmglao ng, s thớch ng ngh nghip + N: Cỏc nghiờn cu xó hi hc v kt qu thng kờ. + K Kt qu iu khin S 1.1 : S h thng iu khin cc ng c chn ngh Túm l i, hng nghip da trờn nhng nghiờn cu khoa hc v tõm sinh lý con ngi, v nhng yờu cu ũi hi ca h thng cỏc ngnh ngh, bng nhiu con ng, nhiu phng phỏp tip cn khỏc nhau, giỳp hc sinh nh hng v cú thỏi ỳng n trong vic chn ngh cú th hon thnh tt nhim v ca m ỡnh, gúp phn xõy dng t nc phn vinh, hnh phỳc. 3. NHIM V CA CễNG TC HNG NGHIP. Nhng nóm trc mt, nhim v hng nghip c ghi trong quyt nh s 126/CP Cụng tỏc hng nghip cỏc trng ph thụng gm : - Giỏo dc thỏi lao ng ỳng dn . - T chc cho hc sinh thc tp v lm quen vi mt s ngh . - Tỡ m hiu nng khiu, khuynh hng ngh nghip ca tng hc sinh khuyờn khớch, hng dn, bi dng kh nng ngh nghip thớch hp nht. ng viờn, hng dn hc sinh i vo nhng ni ang cn lao ng tr, cú vn hoỏ lm tt nhim v hng nghip cn tin hnh 3 hỡnh thc cú liờn quan cht ch vi nhau, ú l : - nh hng nghộ nghip - T vn ngh nghip - Tuyn chn ngh nghip 4. . NI DUNG CA CễNG TC HNG NGHIP CHO HC SINH PH THễNG : Di gúc giỏo dc ph thụng, hng nghip l s ỡỏc ng ca mt t hp cỏc lc lng xó hi vo th h tr, ly s ch o ca mt h thng s phm lm trung tõm, giỳp cho cỏc em quen bit vi mt s ngnh ngh ph bin khi tt nghip ra trng cú th la chn cho mỡnh mt cỏch cú ý thc ngh nghip cho tng la i. Theo quan im mi, ni dung ca cụng tỏc hng nghip gm 4 vn - Lm cho hc sinh cú c nhng hiu bit vộ th gii ngh nghip v ni dung hot ng ca mt s ngh v nhng yờu cu ca ngh i vi ngi lao ng. - Nghi ờn cu nhng c im tõm sinh lý ca hc sinh - Gi ỳp cỏc em la chn ngh - Gi ỳp cỏc em nm vng ngh v hỡnh thnh kh nng thớch ng ngh. Ni dung trụn c phn ỏnh qua tam giỏc hng nghip : GIO DC V TUYấN CC YấU CU TH TRNG CA NGH LAO NG C IM NHN CCH (S . 2) T iỡin giỏc hng nghip - 15 - Theo s ny, - Giỏo dc v tuyờn truyn ngh thc cht l giỳp cho hc sinh lm quen vi cỏc ngnh ngh ca nn kinh t Quc dõn v cỏc ngh ph bin. Ni ung ca ca giỏo dc v tuyờn truyn ngh bao gm: + Thụng tin v th gii ngh nghip theo phõn loi ngh (Ngi- Ngi, Ngi-T nhiờn, Ngi- K thut..) + Thụng tin v ngh c th, hin cú trong nc v a phng: Tm quan trng ca ngh, i tng lao ng, ni dung lao ng, sn phm lao ng, nhng yờ.u cu tõm sinh lý v chng ch nh Y hc, trin vng ca ngh v ni o to ngh ú. . + Thụng tin v h thng trng o to bao gm trng y ngh, trng Trung hc chuyờn nghip, Cao ng, i hc song phi hng cỏc em theo con ng hc ngh. Ngoi ra cn thụng bỏo cho cỏc em v cỏc loi hỡnh o to ngn hn khỏc hin cú a phng. + Thụng tin v th trng lao ng: Thụng tin v nhu cu nhõn lc cỏc loi ca tnh ca cỏc vựng kinh t trng im, cỏc khu cụng nghip, khu ch xut v cỏc loi doanh nghip, cỏc thnh phn kinh t khỏc. Nhim v ca giỏo dc v tuyờn truyn ngh l to d lun tớch cc i vi cỏc ngh trong cỏc lnh vc cụng nghip, nụng-lõm-ng nghip, giao thụng vn ti, dch v y t, vn hoỏ, giỏo dc kớch thớch vo t tng, tỡnh cm ca cỏc em, giỳp cỏc em cú hng thỳ vo vic hc mt ngh c th no ú sau khi hc xong ph thụng. - T vn ngh thc cht l iu chnh ng c chn ngh cho hc sinh ph thụng qua hai dng hot ng. + T vn s b: Do thy cụ giỏo thc hin trờn c s nm bt c nhng yờu cỏu ũi hi ca mt s ngnh ngh mt s trng hoc a phng v nhu cu nhõn lc, v nng lc ca cỏ nhõn hc sinh khuyờn hc sinh nờn hc ngh gỡ v õu. N úi cỏch khỏc, qua nhng bi ging, qua s trao i gia thy v trũ giỳp cỏc em t t tr l i nhng cõu hi: Em cú mun hc ngh ú khụng? Em cú kh nng lm ngh ú khụng ? Xó hi v a phng ang cú nhu cu v ngnh ngh gỡ ?. - 16 - + T vn chuyờn SU õy l t vn ũi hi cn phi cú i ng chuyụn gia gm cỏc nh tam lý hc, giỏo dc hc, bỏc s c hun luyn nghiờm chnh v cú kinh nghim vi cỏc kin thc v ngh nghip, v nn kinh t v nhu cu nhõn lc, nhõn cỏch v tõm sinh lý ca hc sinh. ng thi i ng ny phi bit iu tra, ỏnh giỏ v nhõn cỏch, trớ tu v h tõm lý vn ng ca la tui hc sinh. Loi t vn ny ũi hi phi cú c nhng trang thit b k thut phự hp. - Tuyn chn ngh: õy l bc cui cựng ca quỏ trỡnh thc hin hng nghip cho hc sinh nhm giỳp cỏc em la chn mt ngh nghip phự hp nht trờn c s : + Nhng hiu bit v c im nhõn cỏch v tõm sinh lý ca bn thõn. Cỏc em cn nhn thc rừ mỡnh l ai, mỡnh cú nhng im mnh, im yu no v nng lc, nhõn cỏch V V. + Nhng hiu bit v th gii ngh nghip v nhng yờu cớiu ũi hi ca ngh i vi ngi lao ng. + Nhng hiu bit v th trng lao ng trong nc v a phng cựng nhu cỏu nhõn lc ca xó hi. Nh vy, trc ht cn giỏo dc v tuyờn truyn ngh cho cỏc em. Thụng tin cp nhp v chớnh xỏc c cung cp n cỏc em khụng ch qua lp hc m cũn qua mng, qua cỏc c quan truyn thụng i chỳng, cỏc hot ng ngoi khoỏ nh cõu lc b, thc nghim , thm quan V V. N gun thụng tin gm cỏc ni dung nh tỡnh hỡnh th trng lao ng, yờu cu ca ngh, nhõn lc, xu th v s phỏt trin ca tng ngh nghip V V. T vic cung cp thụng tin chớnh xỏc v cp nht v s phõn cng lao ng ngh nghip lm c s cho vic ỏp dng cỏc phng phỏp t vn tõm lý giỳp cho mi cỏ nhõn l ỏnh giỏ, phõn tớch, i chiu nhng c im cỏ nhõn so vi yờu cỏu ca ngh nghip, t ý thc, ỏnh giỏ trong vic la chn, t iu chnh, t thớch ng, t ti s n nh vi s phỏt trin hi ho trong cỏc quan h lao ng, quan h xó hi. - 17 -