Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn, thành phố Hải Phòng

nhân lực qua đào tạo thấp, nên sau khi tốt nghiệp đại học, nhiều em không xin được việc làm hoặc làm những công việc trái với ngành nghề được đào tạo, gây lãng phí lớn cho gia đình và xã hội. Như vậy, mục tiêu hướng nghiệp của giáo dục phổ thông hầu như chưa đạt được. Một trong những nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là do nội dung công tác giáo dục hướng nghiệp chưa được thực hiện đầy đủ; các trường phổ thông thiếu các điều kiện cần thiết cho hoạt động giáo dục hướng nghiệp đặc biệt là điều kiện giáo viên. Cho đến nay, nước ta vẫn chưa có cơ sở giáo dục đào tạo nào làm nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng giáo viên chuyên trách hướng nghiệp. Giáo viên làm công tác giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông đều là giáo viên kiêm nhiệm … Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông là một trong những nội dung của quản lý các hoạt động sư phạm. Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông bao gồm quản lý tốt việc thực hiện chương trình giáo dục hướng nghiệp, phát huy hiệu quả các trang thiết bị phục vụ giảng dạy, đầu tư đúng mức cho cơ sở hạ tầng, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên theo đúng yêu cầu của giáo dục hướng nghiệp, phối hợp tốt các lực lượng tham gia công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông. Quản lý tốt hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh là góp phần vào việc giáo dục và đào tạo con người hoàn thiện về phẩm chất đạo đức, có năng lực, đủ trình độ kiến thức cống hiến cho sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tuy nhiên, trong những năm vừa qua, việc quản lý công tác này ở các trường trung học phổ thông chưa thật sự đạt hiệu quả, phần lớn các trường chỉ giao khoán cho giáo viên chủ nhiệm, các nhà quản lý trường học chưa thật sự quan tâm đến việc tổ chức thực hiện, kiểm tra đánh giá việc thực hiện công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để các nhà quản lý trường học quản lý tốt công tác giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trong nhà trường. Xuất phát từ những cơ sở lý luận và thực tiễn nêu trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn, thành phố Hải Phòng”. 2. Mục đích nghiên cứu 2 Đánh giá đúng thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. Từ đó đề xuất các biện pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu lý luận về giáo dục hướng nghiệp trong giáo dục trung học phổ thông, quản lý giáo dục, quản lý hoạt động giáo dục ở trường trung học phổ thông để xác lập cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông. - Trên cơ sở khung lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông, khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. - Đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. 4. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. 4.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. 5. Vấn đề nghiên cứu Đề tài tập trung vào nghiên cứu vấn đề cơ bản sau: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn – Thành phố Hải Phòng. 6. Giả thuyết khoa học Công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở các trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng đã đạt được một số thành tựu như chương trình giáo dục hướng nghiệp học sinh phổ thông đã được chính thức đưa vào giảng dạy chính khoá, kế hoạch giáo dục hướng nghiệp khá chu đáo, phương pháp thực hiện hoạt động giáo dục hướng nghiệp có nhiều tiến bộ… Tuy nhiên, vẫn còn những tồn tại trong quá trình quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp về xây dựng kế hoạch thực hiện chương trình, tổ chức chỉ đạo, kiểm tra đánh giá, … 7. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu 3 Khảo sát và sử dụng các số liệu từ các năm 2007 trở lại đây. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài - Ý nghĩa lý luận: Tổng kết thực tiễn công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn – Thành phố Hải Phòng, chỉ ra những bài học thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh. - Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho các trường Trung học phổ thông khác trong cả nước về việc quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh. Nó còn có giá trị tham khảo cho các nhà quản lý giáo dục. 9. Các phƣơng pháp nghiên cứu 9.1. Phương pháp luận 9.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Vấn đề được nghiên cứu một cách toàn diện, khách quan: Quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng phải được xem xét trong mối quan hệ với các hoạt động khác trong nhà trường với việc thực hiện đồng bộ bốn con đường giáo dục hướng nghiệp, việc giảng dạy hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh trung học phổ thông cũng như việc bồi dưỡng đội ngũ tham gia hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông trong phạm vi toàn quốc so với mục tiêu giáo dục và đào tạo chung. 9.1.2. Quan điểm thực tiễn Qua điều tra, nghiên cứu thực tế, phân tích để phát hiện những tồn tại trong quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp cho học sinh ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng, trên cơ sở đó, đề ra những biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông. 9.1.3. Quan điểm lịch sử, logic Tìm hiểu sự hình thành và phát triển của hoạt động giáo dục hướng nghiệp trên thế giới và ở Việt Nam. Đồng thời, xem xét xu thế phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu nguồn nhân lực của đất nước và trên địa bàn thành phố Hải Phòng trong những năm vừa qua cùng với những thành tựu cần phát huy và những tồn tại cần khắc phục. 9.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể 9.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận 4 Phương pháp phân tích - tổng hợp, phân loại, hệ thống hoá những vấn đề lý luận trong các văn bản, tài liệu, sách báo, thông tin trên mạng Internet có liên quan đến vấn đề nghiên cứu, từ đó xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài. 9.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp quan sát Người nghiên cứu tiến hành quan sát có chủ định cách tổ chức, tiến hành quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp, quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị, phương tiện dạy học phục vụ cho công tác giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn nhằm thu thập thông tin về thực trạng công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi Người nghiên cứu xây dựng hai loại phiếu hỏi: một, dành cho cán bộ quản lý, giáo viên, các lực lượng tham gia hoạt động giáo dục hướng nghiệp; hai, dành cho học sinh ở các lớp của trường trung học phổ thông Quốc Tuấn nhằm khảo sát thực trạng quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. - Phương pháp phỏng vấn Người nghiên cứu tiến hành phỏng vấn hoặc trao đổi với các cán bộ quản lý, giáo viên về công tác quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn – thành phố Hải Phòng. - Phương pháp chuyên gia Tác giả trao đổi, lấy ý kiến chuyên gia về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường trung học phổ thông. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động Nghiên cứu các kế hoạch hoạt động giáo dục hướng nghiệp, kế hoạch bài dạy giáo dục hướng nghiệp ở trường trung học phổ thông Quốc Tuấn nhằm thu thập thông tin về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp. 9.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng phương pháp thống kê toán học và phần mềm SPSS FOR WINDOW phiên bản 16.0 để xử lý các số liệu thu được trong quá trình khảo sát. 10. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương: 5 Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở các trường Trung học phổ thông Chương 2: Thực trạng hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn – Thành phố Hải Phòng Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở trường Trung học phổ thông Quốc Tuấn 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC HƢỚNG NGHIỆP Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Vấn đề giáo dục hướng nghiệp và quản lý hoạt động giáo dục hướng nghiệp ở một số nước trên thế giới Trên thế giới, hoạt động giáo dục lao động – hướng nghiệp cho học sinh có từ hàng trăm năm nay và ngày càng phát triển. Những vấn đề hướng dẫn chọn nghề được đặt ra một cách rộng rãi ở nhiều nước với tính cấp thiết của nó vào những năm đầu thế kỷ XX. Để có sự tuyển chọn đích đáng những người lao động cho nhà máy, xí nghiệp, cần phải đưa hướng nghiệp vào trường phổ thông. Từ lâu, N.K.Crupxkaia, nhà giáo dục học và tâm lý học lỗi lạc người Nga đã từng nêu lên luận điểm “tự do chọn nghề” cho mỗi thanh niên. Theo bà, thông qua hướng nghiệp, mỗi trẻ em đều phải nhận thức sâu sắc hướng phát triển kinh tế của đất nước, những nhu cầu nào của nền sản xuất cần được thỏa mãn, những nhiệm vụ mà thanh thiếu niên phải đáp ứng trước yêu cầu mà xã hội đề ra trong lĩnh vực lao động sản xuất. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về hướng nghiệp và giáo dục hướng nghiệp ở các nước như Nga, Pháp, Đức, Anh, Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc. 1.1.1.1. Quan điểm giáo dục kỹ thuật tổng hợp và hướng nghiệp ở nước Nga hậu Xô Viết Chương trình giáo dục công nghệ ở trường phổ thông của Liên bang Nga hiện nay bao gồm những nội dung có tính chất giáo dục kỹ thuật tổng hợp không nhằm đào tạo một nghề cụ thể, học sinh được làm quen, thử sức với từng loại hình sản xuất trong xây dựng, đồng thời chú ý đến công nghệ thông tin được sử dụng trong nền kinh tế hiện đại. Các nhà giáo Liên bang Nga vẫn kế thừa và tiếp tục phát triển lý luận về vai trò và ý nghĩa của giáo dục tổng hợp, quán triệt vào dạy học các môn khoa học của trường phổ thông, đồng thời vào giảng dạy môn công nghệ học và giáo dục lao động. Về mặt chỉ đạo thực tiễn, Bộ Giáo dục Liên bang Nga không tách giáo dục hướng nghiệp khỏi giáo dục công nghệ đại cương và giáo dục lao động của trường phổ thông, nhất là đối với học sinh trung học phổ thông, thì nội dung, phương pháp tổ chức dạy học các môn khoa học và công nghệ phân hóa nhằm mục tiêu hướng nghiệp cho học sinh vào học nghề và cuộc sống. Bộ Giáo dục Liên bang Nga từ những năm 1993 đã giữ lại nội dung chương trình giáo dục lao động và hướng nghiệp tại nhà trường phổ 7